ผู้ชายและผู้หญิงทำหมันแล้วท้องได้ไหม ?

หากพูดถึงคำว่า “เป็นหมัน” หรือ “ทำหมัน” หลายคนคงเข้าใจว่าเป็นภาวะที่ไม่สามารถมีบุตรได้ ไม่ว่าจะจากการผ่าตัดหรือสภาพร่างกายตามธรรมชาติก็ตาม หรือคู่สมรสบางรายอาจเลือกทำหมันเพื่อคุมกำเนิดแบบถาวร แต่เมื่อเวลาผ่านไป ความต้องการมีลูกอาจเปลี่ยนแปลงได้ ทำให้เกิดข้อสงสัยว่า “ผู้หญิงทำหมันมีลูกได้ไหม ?” หรือ “เป็นหมันแล้วท้องได้ไหม ?” บทความนี้จะมาช่วยไขข้อข้องใจ พร้อมแนะนำแนวทางเพื่อเพิ่มโอกาสให้กับการตั้งครรภ์ แม้จะเคยผ่านการทำหมันมาแล้วก็ตาม 

เจาะลึกการทำหมันในผู้ชายและผู้หญิง

การทำหมันเป็นวิธีการคุมกำเนิดถาวรที่สามารถทำได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง โดยมีเป้าหมายเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์แบบถาวรในผู้ที่ไม่ต้องการมีลูกเพิ่มหรือไม่ต้องการมีลูกเลย สำหรับคนที่มีความสนใจในเรื่องนี้ แต่ยังไม่เข้าใจดี มาทำความเข้าใจเรื่องการเป็นหมันและการทำหมันได้ที่นี่

การเป็นหมัน

การเป็นหมัน คือภาวะที่ร่างกายไม่สามารถมีบุตรได้โดยธรรมชาติ เกิดขึ้นได้ทั้งผู้หญิงและผู้ชาย ซึ่งก็มีสาเหตุและอาการที่แตกต่างกันไป ดังนี้

การเป็นหมันในเพศชาย

สาเหตุการเป็นหมันในเพศชายเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น

• ความผิดปกติของโครโมโซม ทำให้ร่างกายสามารถผลิตอสุจิได้ปริมาณน้อยกว่าคนทั่วไป
• ความผิดปกติจากอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับระบบสืบพันธุ์ เช่น ท่อน้ำเชื้อ อัณฑะ อวัยวะเพศ
• การติดเชื้อหรืออาการป่วยบางประเภท

อาการที่อาจสังเกตได้คือปริมาณและความเข้มข้นของน้ำเชื้อ แต่เพื่อความแน่นอน ควรเข้ารับการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมกับแพทย์โดยละเอียด 

การเป็นหมันในเพศหญิง

แล้วถ้าถามว่า ผู้หญิงเป็นหมันได้ไหม ? คำตอบคือสามารถเป็นหมันได้เช่นเดียวกับผู้ชาย ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว ภาวะนี้จะเกิดจากความผิดปกติทางร่างกาย เช่น ไม่มีรังไข่ ไม่มีมดลูก ช่องคลอดไม่สมบูรณ์ ช่องคลอดตีบตัน หรือปัญหาทางฮอร์โมนที่มีผลกระทบต่อการทำงานของต่อมไร้ท่อและรังไข่ นอกจากนี้ ยังอาจเกิดได้จากสาเหตุของโรคติดเชื้อหรือปัญหาสุขภาพอื่น ๆ เช่น การติดเชื้อราในช่องคลอด เชื้อหนองใน เนื้องอกในมดลูก และโรคเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่

การทำหมัน

การทำหมันคือวิธีการคุมกำเนิดถาวรที่สามารถทำได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง โดยแต่ละเพศจะมีลักษณะดังนี้

การทำหมันชาย

การทำหมันในผู้ชาย (Vasectomy) เป็นการผ่าตัดเพื่อตัดหรือผูกท่อนำอสุจิ วิธีนี้จะทำให้อสุจิไม่สามารถผสมกับไข่ได้ แม้ว่าจะยังคงหลั่งน้ำอสุจิได้ตามปกติ แต่น้ำอสุจิจะไม่มีตัวอสุจิอยู่ อย่างไรก็ตาม ควรคุมกำเนิดชั่วคราวหลังจากทำหมันไปก่อนประมาณ 1-3 เดือน เพื่อให้แน่ใจว่าจะไม่มีอสุจิตกค้างอยู่

การทำหมันหญิง

สำหรับการทำหมันในเพศหญิง (Tubal Ligation) คือ การทำให้ท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้าง อุดตัน แยกจากกัน หรือตัดออก เพื่อทำให้อสุจิไม่สามารถเข้าถึงไข่เพื่อปฏิสนธิได้ โดยแบ่งเป็น 2 ประเภทด้วยกัน คือ

1. การทำหมันเปียก เป็นการทำหมันทันทีหลังคลอดลูกไม่เกิน 72 ชั่วโมง โดยแพทย์จะทำการเจาะหน้าท้องบริเวณใต้สะดือเพื่อเข้าไปหาท่อนำไข่ แล้วทำการตัดท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้าง
2. การทำหมันแห้ง เป็นการทำหมันในช่วงเวลาที่ฝ่ายหญิงสะดวก โดยแพทย์จะผ่าตัดทางหน้าท้องเหนือกระดูกหัวหน่าวเล็กน้อย และใช้วิธีการผูกท่อนำไข่และตัดท่อนำไข่บางส่วนออก เพื่อป้องกันไม่ให้ไข่กับอสุจิผสมกันจนเกิดเป็นการตั้งครรภ์ มีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดสูงถึง 99%

ผู้ชายและผู้หญิงทำหมันแล้ว สามารถมีลูกได้ไหม ?

เพราะบางครั้ง แผนการสร้างครอบครัวอาจเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา ทำให้คู่รักหลายคู่อยากรู้ว่า หากทำหมันแล้วท้องได้ไหม ซึ่งคำตอบก็คือ หากเป็นหมันหรือทำหมันแล้วอยากมีลูกขึ้นมา ก็สามารถทำให้มีลูกได้ แต่ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยจากสูตินรีแพทย์ และใช้เทคโนโลยีทางการแพทย์เข้าช่วย

แนะนำ 3 เทคโนโลยีทางการแพทย์ ช่วยให้ตั้งครรภ์ได้แม้ทำหมันแล้ว

สำหรับคู่สมรสที่มีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นหมัน โดยเฉพาะฝ่ายชายที่ทำหมันตัดท่อนำอสุจิแล้วกังวลว่าจะมีลูกได้ไหม ปัจจุบันได้มีการใช้เทคโนโลยีทางการแพทย์เข้าช่วย ทำให้สามารถกลับมามีบุตรได้ ซึ่งหลัก ๆ มักนิยมใช้ 3 วิธีนี้

1. การแก้หมัน

• สำหรับผู้ชาย : การผ่าตัดต่อท่อนำอสุจิ (Vasectomy Reversal) เป็นการผ่าตัดเพื่อเชื่อมต่อท่อนำอสุจิที่เคยถูกตัดหรือผูกไว้ให้กลับมาทำงานได้ตามปกติ
• สำหรับผู้หญิง : การผ่าตัดต่อท่อนำไข่ (Tubal Reversal) เป็นการผ่าตัดเพื่อเชื่อมต่อท่อนำไข่ที่เคยถูกตัดหรือผูกไว้

สำหรับอัตราความสำเร็จของการผ่าตัดแก้หมันขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น อายุ เวลาที่ผ่านไปนับจากการทำหมัน และเทคนิคที่ใช้ในการทำหมันครั้งแรก

2. การทำ IVF

การทำเด็กหลอดแก้ว หรือ การทำ IVF (In Vitro Fertilization) เป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับคู่สมรสที่ต้องการมีบุตรหลังจากทำหมัน วิธีนี้เหมาะสำหรับทั้งผู้ชายและผู้หญิงที่เคยทำหมัน โดยมีขั้นตอนดังนี้

1. แพทย์จะเลือกเก็บไข่ที่สมบูรณ์จากรังไข่โดยใช้เข็มดูดผ่านทางช่องคลอด
2. นำไข่มาผสมกับอสุจิในห้องปฏิบัติการ
3. เลี้ยงตัวอ่อนที่ได้จากการปฏิสนธิเป็นเวลา 3-5 วัน
4. ย้ายตัวอ่อนกลับเข้าสู่มดลูกของผู้หญิง เพื่อให้เกิดการฝังตัวและเกิดการตั้งครรภ์ต่อไป 

3. การทำ ICSI

Intracytoplasmic Sperm Injection (ICSI) เป็นเทคนิคพิเศษของการทำ IVF ที่ใช้ในกรณีที่ผู้ชายมีปัญหาเกี่ยวกับคุณภาพหรือมีจำนวนอสุจิน้อย วิธีนี้จะใช้การฉีดเชื้ออสุจิที่สมบูรณ์ที่สุดเพียงตัวเดียวเข้าสู่เซลล์ไข่โดยตรง ซึ่งจะช่วยเพิ่มโอกาสประสบความสำเร็จในการตั้งครรภ์ได้มากกว่า

สำหรับคู่สมรสที่กำลังพิจารณาทางเลือกในการมีบุตรหลังจากทำหมัน สิ่งสำคัญที่สุดคือการปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อประเมินสภาพร่างกาย ความเป็นไปได้ และทางเลือกที่เหมาะสมที่สุดสำหรับแต่ละคู่ ด้วยการวางแผนที่ดีและการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม ก็จะทำให้มีโอกาสประสบความสำเร็จในการมีบุตรได้ 

ไม่ว่าคุณจะอยู่ในสถานการณ์ใด การตัดสินใจเกี่ยวกับการมีบุตรเป็นเรื่องสำคัญที่ควรพิจารณาอย่างรอบคอบ รวมถึงควรไปปรึกษาแพทย์เฉพาะด้าน เพื่อหาทางออกที่เหมาะสมที่สุดสำหรับคุณและครอบครัว แต่ถ้ายังไม่รู้ว่าควรไปทำ IVF หรือทำ ICSI ที่ไหนดี สามารถเข้ามาปรึกษากับสูตินรีแพทย์ผู้ชำนาญการได้ที่ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร VFC Center เราให้การรักษาที่ครอบคลุมด้านการมีบุตร มั่นใจในความปลอดภัยด้วยเทคโนโลยีการแพทย์ที่ทันสมัย พร้อมเครื่องมือและห้องปฏิบัติการที่ได้มาตรฐานสากล

 

บทความโดย นายแพทย์วรวัฒน์ ศิริปุณย์

ติดต่อสอบถามหรือนัดหมายแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ที่

VFC ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร

Hotline: 082-903-2035

LINE Official: @vfccenter

อ่านบทความสุขภาพ : https://www.v-ivf.com/article/ 

 

ข้อมูลอ้างอิง:

• วิธีเช็กภาวะการเป็นหมันในผู้ชาย กับสาเหตุที่หลายคนไม่เคยรู้. สืบค้นเมื่อวันที่ 19 มีนาคม 2567 จาก https://www.trinwellness.com/barrenment/ 
• ทำหมันหญิงต้องคำนึงถึงอะไรบ้าง. สืบค้นเมื่อวันที่ 19 มีนาคม 2567 จาก https://ppat.or.th/ทำหมันหญิง/